Zimno w środku, skwar na zewnątrz. Jak wahania temperatury wpływają na nasze zdrowie?

 

Lato – czas upragnionych wakacji, długich dni i... upałów, które coraz częściej stają się ekstremalne. W odpowiedzi na rosnące temperatury wiele osób szuka wytchnienia w klimatyzowanych pomieszczeniach: biurach, samochodach, galeriach handlowych czy własnych domach. Niestety, w dążeniu do ochłody często przesadzamy, tworząc ogromne różnice temperatur pomiędzy środowiskiem zewnętrznym a wnętrzem budynków. Wydaje się, że to niewielka cena za komfort termiczny, ale takie skoki temperatur mają poważne konsekwencje dla naszego zdrowia.

 

CZYM SĄ WAHANIA TEMPERATURY I DLACZEGO SĄ PROBLEMATYCZNE?

Wahania temperatury oznaczają nagłe lub znaczne różnice pomiędzy temperaturą otoczenia, w którym przebywamy, a tą, z którą nasz organizm miał kontakt wcześniej. Przykładowo: wychodzimy z nagrzanej ulicy, gdzie temperatura wynosi 35°C, i wchodzimy do biura schłodzonego do 19°C. Różnica 16°C to ogromny szok termiczny dla organizmu, który musi nagle zmienić swoje mechanizmy termoregulacyjne.

Nasze ciało działa jak dobrze zaprojektowany termostat – stale pracuje nad utrzymaniem temperatury ciała w granicach 36,5–37,5°C. Każda drastyczna zmiana temperatury otoczenia wymusza aktywację różnych procesów fizjologicznych: rozszerzania lub zwężania naczyń krwionośnych, produkcji potu, przyspieszenia oddechu czy zmiany rytmu serca. Gwałtowne wahania zaburzają tę delikatną równowagę.

 

 

KONSEKWENCJE ZDROWOTNE NAGŁYCH ZMIAN TEMPERATURY

1. Infekcje górnych dróg oddechowych

To najczęstszy problem, z którym borykają się osoby przebywające w klimatyzowanych pomieszczeniach. Nagłe schłodzenie śluzówki nosa, gardła i krtani może osłabić lokalną odporność i ułatwić patogenom przedostanie się do organizmu. Stąd częste letnie przeziębienia, które nie są skutkiem zimna per se, ale raczej – gwałtownej zmiany temperatury.

2. Ból głowy i migreny

Klimatyzacja może powodować spadek wilgotności powietrza, co z kolei prowadzi do odwodnienia organizmu i błon śluzowych. Jednym z pierwszych objawów odwodnienia jest ból głowy. Dodatkowo, szybkie przejście z ciepła do chłodu może powodować skurcz naczyń krwionośnych w mózgu, co bywa przyczyną ataku migreny.

3. Zaburzenia krążenia i nagłe omdlenia

U osób z chorobami sercowo-naczyniowymi nagłe zmiany temperatury mogą być wyjątkowo groźne. Rozszerzone przez ciepło naczynia krwionośne szybko się kurczą w chłodnym powietrzu, co może prowadzić do spadków ciśnienia, zawrotów głowy, a nawet omdleń. U niektórych osób może dojść do zaostrzenia objawów choroby wieńcowej czy migotania przedsionków.

4. Problemy ze stawami i mięśniami

Nagłe ochłodzenie może prowadzić do sztywności mięśni, a także wywoływać bóle stawowe, szczególnie u osób starszych i cierpiących na choroby reumatyczne. Dodatkowo, gwałtowne przejście z ciepła do chłodu zwiększa ryzyko skurczów mięśni.

5. Osłabienie mechanizmów termoregulacji

Przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach przez większość dnia „rozleniwia” nasze mechanizmy termoregulacyjne. Organizm przestaje się efektywnie chłodzić poprzez pocenie się, a nagłe wyjście na zewnątrz w upale staje się jeszcze większym obciążeniem. To jeden z powodów, dla których osoby pracujące w klimatyzowanych biurach są bardziej narażone na udary cieplne.

 

PRZEPISY BHP A BEZPIECZNE RÓŻNICE TEMPERATUR

W Polsce przepisy dotyczące warunków pracy, w tym temperatury w pomieszczeniach, reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dokument ten zawiera m.in. następujące zalecenia:

  • Minimalna temperatura w pomieszczeniach biurowych powinna wynosić 18°C.
  • Choć nie ustalono maksymalnej dopuszczalnej temperatury w biurze, to pracodawca ma obowiązek zapewnić środki chroniące przed nadmiernym nagrzewaniem (rolety, klimatyzacja, wentylacja).
  • Zalecana różnica między temperaturą na zewnątrz a wewnątrz pomieszczenia nie powinna przekraczać 6–7°C, aby nie doprowadzić do szoku termicznego.

W praktyce oznacza to, że jeśli na zewnątrz panuje temperatura 34°C, klimatyzacja w pomieszczeniu powinna być ustawiona na 27–28°C, a nie – jak to często bywa – na 20°C. Taka różnica może wydawać się niewielka, ale w zupełności wystarcza, by przynieść ulgę i jednocześnie nie szkodzić zdrowiu.

 

 

DLACZEGO TAK CZĘSTO PRZESADZAMY Z KLIMATYZACJĄ?

Często kierujemy się subiektywnym poczuciem komfortu, nie zastanawiając się nad fizjologią. Po wejściu do budynku, gdzie panuje upał, chcemy natychmiastowego uczucia ulgi. Problem polega na tym, że efekt ten osiągamy kosztem szoku termicznego. Dodatkowo w wielu biurach klimatyzacja ustawiana jest automatycznie lub przez osoby nieświadome zagrożeń. Często ignoruje się też fakt, że różne osoby mogą mieć różną tolerancję na chłód – to, co dla jednych jest przyjemnym chłodem, dla innych może być przyczyną choroby.

 

JAK KORZYSTAĆ Z KLIMATYZACJI MĄDRZE?

Oto kilka praktycznych zasad, które pomogą zachować zdrowie, nie rezygnując z dobrodziejstw chłodzenia:

  1. Unikaj bezpośredniego nawiewu na ciało – to podstawowa zasada. Strumień zimnego powietrza nie powinien być skierowany bezpośrednio na twarz, szyję czy plecy.
  2. Ustaw temperaturę klimatyzacji maksymalnie 6–7°C niższą niż na zewnątrz.
  3. Regularnie serwisuj urządzenia – klimatyzatory gromadzą kurz, grzyby i bakterie. Nieserwisowane mogą prowadzić do tzw. „chorób budynkowych” (Sick Building Syndrome).
  4. Nawilżaj powietrze – używaj nawilżaczy lub ustaw w pomieszczeniu naczynia z wodą. Wilgotność powietrza poniżej 30% sprzyja wysychaniu błon śluzowych.
  5. Ubieraj się warstwowo – cienki sweter lub szal w biurze może ochronić przed chłodem klimatyzacji.
  6. Zadbaj o płyny – klimatyzacja wysusza nie tylko powietrze, ale i organizm. Pij więcej wody.

 

CZY KLIMATYZACJA MUSI SZKODZIĆ?

Absolutnie nie. Klimatyzacja to narzędzie – neutralne samo w sobie. Problemem jest niewłaściwe użytkowanie, a nie technologia. Odpowiednio ustawiona, dobrze konserwowana i użytkowana z umiarem klimatyzacja może znacznie poprawić komfort życia i pracy w upalne dni. Klucz leży w świadomości i zdrowym rozsądku.

 

PODSUMOWANIE

Ekstremalne temperatury stają się coraz częstszym zjawiskiem, a klimatyzacja – codziennością. Niestety, wciąż brakuje powszechnej wiedzy o tym, jak bezpiecznie z niej korzystać. Przesadne schładzanie pomieszczeń może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji zdrowotnych – od infekcji, przez problemy kardiologiczne, po zaburzenia pracy układu nerwowego. Dlatego tak ważne jest, abyśmy zwracali uwagę nie tylko na chwilowy komfort, ale również na długoterminowe skutki zdrowotne.

Warto pamiętać, że najzdrowsza jest równowaga – zarówno termiczna, jak i ta wynikająca z rozsądnego podejścia do technologii. Lato ma być czasem odpoczynku, nie sezonem na przeziębienia.

 

Uwaga,
informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny i edukacyjny. Nie stanowią one porady medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub innym specjalistą medycznym. W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia, zawsze należy skonsultować się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia.