Jak dbać o zdrowie nerek?
Nerki są jednymi z najważniejszych narządów w organizmie ludzkim, pełniącymi szereg kluczowych funkcji niezbędnych dla utrzymania homeostazy i ogólnego zdrowia organizmu. Szacuje się, że w Polsce, aż 4,5 miliona ludzi ma problemy z nerkami, przy czym znaczna większość z nich nie zdaje sobie z tego sprawy. Lekarze alarmują, że aż 95 procent osób cierpiących na choroby nerek umiera przedwcześnie z powodu opóźnionej lub niedokładnej diagnozy. Tymczasem, aby zadbać o swoje zdrowie i uniknąć poważnych konsekwencji wystarczą proste i niedrogie badania profilaktyczne.
Nerka to parzysty narząd układu moczowo-płciowego, który pełni szereg istotnych życiowo funkcji. Anatomicznie nerki swoim kształtem przypominają ziarno fasoli, a ich czerwonobrązowy kolor wynika głównie z dużej zawartości krwi. Znajdują się w jamie brzusznej, w przestrzeni zaotrzewnowej. U ludzi leżą po obu stronach kręgosłupa, zlokalizowane za żołądkiem i pod wątrobą. Prawa nerka jest zazwyczaj umiejscowiona nieco niżej niż lewa, co wynika z naturalnych różnic w ich wzroście i rozwoju. Masa pojedynczej nerki u człowieka wynosi średnio od 120 do 200 gramów, zaś jej wymiary podłużne oscylują między 10 a 12 centymetrów, poprzeczne między 5 a 6 centymetrów, a grubość mieści się w granicach od 3 do 4 centymetrów.
Każda nerka składa się z dwóch głównych części: kory i rdzenia. Kora nerkowa stanowi zewnętrzną warstwę nerki i zawiera wiele nefronów, które są podstawowymi jednostkami funkcjonalnymi nerki. Odpowiedzialne są one za filtrację krwi i wydzielanie moczu. Natomiast znajdujący się wewnątrz rdzeń nerkowy zawiera kanały zbiorcze, służące do jego transportu. Mocz jest następnie kierowany do moczowodów, które transportują go do pęcherza, gdzie jest przechowywany przed wydalaniem.
Funkcje nerki są niezwykle zróżnicowane i obejmują:
Filtrację krwi
Proces ten polega na usuwaniu z krwi substancji zbędnych oraz toksyn i przekształcaniu ich w mocz
Regulację objętości płynów
Nerki kontrolują ilość płynów w organizmie poprzez regulację wydalania wody z moczem
Regulację ciśnienia krwi
Poprzez kontrolę objętości krwi i wydzielanie hormonów, takich jak renina, nerki wpływają na ciśnienie krwi
Regulację elektrolitów
Kontrolują poziomy elektrolitów, takich jak sód, potas i wapń, w organizmie
Produkcję hormonów
Nerki produkcją hormony, takie jak erytropoetyna, która stymuluje produkcję czerwonych krwinek, oraz aktywną formę witaminy D, która reguluje poziomy wapnia i fosforu
Regulację równowagi kwasowo-zasadowej
Poprzez możliwość zakwaszania moczu regulują pH krwi
Produkcję przyswajalnej formy witaminy D3
Nerki mają możliwość zmienienia nieaktywnej witaminy D3 na aktywną postać 1,25 (OH)2 D3
Z uwagi na ich istotną rolę w utrzymaniu zdrowia organizmu, wszelkie uszkodzenia lub dysfunkcje nerek mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Dlatego też dbanie o zdrowie nerek poprzez zdrowy tryb życia i regularne badania jest kluczowe dla zachowania dobrej kondycji fizycznej i zapobiegania chorobom nerek.
JAK DBAĆ O ZDROWIE NEREK?
Każdego dnia nerki przepuszczają ogromne ilości krwi, która jest oczyszczana przez niemal milion mikroskopijnych filtrów zwanych nefronami. Te struktury są tak małe, że nie są widoczne gołym okiem i mogą być zauważone jedynie przy dużym powiększeniu. Większość chorób nerek wynika właśnie z uszkodzenia nefronów, co powoduje utratę ich zdolności do efektywnego filtrowania krwi z toksyn. Jak zatem można wspomóc pracę nerek?
1. Odpowiednie nawodnienie
Regularne spożywanie odpowiedniej ilości płynów jest kluczowe dla zdrowia nerek. Poprawne nawodnienie organizmu pomaga w utrzymaniu procesów filtracji krwi przez nerki. Jeśli nie dostarczamy wystarczającej ilości płynów, toksyczne substancje z przemiany materii mogą gromadzić się w krwi. Dodatkowo, niektóre substancje mogą krystalizować się w moczu, tworząc kamienie nerkowe, które mogą być bolesne i prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Aby zadbać o zdrowie nerek, zaleca się spożywanie 2-2,5 litrów płynów dziennie, przy czym najlepszym wyborem jest woda niegazowana, należy jednak zaznaczyć żeby uważać na spożywanie tzw. twardej wody, która zawiera wysokie stężenia wapnia.
2. Niewstrzymywanie moczu
Nie zwlekaj z wizytą w toalecie, gdy odczuwasz potrzebę oddania moczu. Zbyt długie wstrzymywanie moczu może sprzyjać namnażaniu się bakterii, które mogą prowadzić do infekcji układu moczowego, włącznie z pęcherzem, drogami moczowymi oraz nerkami. Powstające wówczas infekcje mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń nerek.
3. Ograniczenie soli w diecie
Ogranicz spożycie soli w diecie, ponieważ nadmiar soli może zwiększać ryzyko nadciśnienia tętniczego, co z kolei zwiększa ryzyko chorób nerek. Nadmiar soli może również bezpośrednio wpływać na nerki, zwiększając ilość białka w moczu i sprzyjając powstawaniu kamieni nerkowych. Średnie dzienne spożycie soli w Polsce wynosi aż 7,5 g, podczas gdy zalecane dzienne spożycie to 4-5 g, a Amerykanie zalecają jedynie 2,5 g dziennie.
4. Uważanie na leki przeciwbólowe
Bądź ostrożny przy stosowaniu leków przeciwbólowych, szczególnie jeśli często po nie sięgasz. Nadmierne stosowanie tego typu leków może prowadzić do uszkodzenia nerek poprzez zmniejszenie przez nie przepływu krwi, co może skutkować śródmiąższowym zapaleniem nerek. Niektóre leki, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), mogą mieć działanie nefrotoksyczne, czyli uszkadzające nerki.
5. Ograniczenie spożycia alkoholu
Regularne picie alkoholu może negatywnie wpływać na zdrowie nerek. Choć jego niewielka ilość, nie spowoduje szkód, ale może znacząco obciążać nerki. Alkohol wpływa negatywnie na zdolność nerek do usuwania toksyn z organizmu, a także podnosi ciśnienie tętnicze, co również jest szkodliwe dla nerek. Należy pamiętać, że nie tylko mocniejsze alkohole, ale także regularne spożywanie piwa może szkodzić nerkom. Chociaż piwo ma działanie moczopędne, picie go w nadmiarze obciąża nerki. Dla zachowania zdrowych nerek należy unikać nadmiernej konsumpcji alkoholu.
6. Odpowiednia waga
Staraj się utrzymać odpowiednią wagę ciała, ponieważ nadwaga i otyłość mogą zwiększać ryzyko wielu chorób, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie nerek. Osoby z nadwagą częściej cierpią na nadciśnienie, cukrzycę oraz mogą mieć skłonność do kamic nerkowych, stanów zapalnych, a nawet nowotworów nerek.
7. Kontrola stomatologiczna
Nie zaniedbuj wizyt u lekarza ani u dentysty. Zdrowie jamy ustnej jest powiązane ze zdrowiem ogólnym organizmu, a zaniedbania w tej dziedzinie mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, włącznie z uszkodzeniem nerek. Dodatkowo, choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze, mogą prowadzić do uszkodzenia nerek, dlatego ważne jest leczenie i kontrola tych schorzeń.
8. Palenie tytoniu
Zrezygnuj z palenia tytoniu, ponieważ papierosy mogą zwiększać ryzyko wystąpienia wielu chorób, w tym miażdżycy, która może uszkodzić tętnice nerkowe. Palenie jest również jednym z czynników ryzyka raka nerki. Rzucenie palenia może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych nerek.
9. Unikanie produktów zwierzęcych
Zmniejsz spożycie produktów pochodzenia zwierzęcego w diecie, ponieważ podczas trawienia białek z tych produktów organizm wytwarza amoniak i ketokwasy, które są wydalane, głównie przez nerki. Dieta bogata w wędliny, mięso i nabiał zmusza nerki do większej pracy i naraża je na działanie toksycznego amoniaku. Zamiast tego, lepiej wybierać białko pochodzenia roślinnego, choć należy unikać nadmiernego spożycia warzyw bogatych w szczawiany (takich jak szczaw, szpinak, rabarbar i botwinka) które sprzyjają powstawaniu kamieni nerkowych.
10. Odpowiednie owoce i warzywa
Włącz do swojej diety owoce i warzywa wspierające zdrowie nerek. Żurawina, pomarańcze i brzoskwinie są bogatym źródłem substancji chroniących nerki i pęcherz moczowy przed bakteriami. Pomarańcze zawierają cytryniany, które utrudniają tworzenie się kamieni nerkowych. Podobne właściwości mają ogórki, pietruszka, rzeżucha i seler naciowy. Natomiast brzoskwinie, truskawki, agrest i czarne porzeczki działają moczopędnie, co pomaga w oczyszczaniu nerek.
Dbanie o zdrowie nerek zaczyna się od świadomych wyborów i prowadzenia zdrowego stylu życia. Niekorzystne dla zdrowia nerek jest wiele czynników, które mogą przyczynić się do wystąpienia infekcji i w konsekwencji do ich uszkodzenia. To, co spożywamy i jakie nawyki pielęgnujemy każdego dnia, ma istotny wpływ na funkcjonowanie tego ważnego narządu. W trosce o zdrowie nerek, należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu poprzez picie dużej ilości płynów, najlepiej czystej wody. Odwodnienie, nawet spowodowane takimi z pozoru niewinnymi rzeczami jak biegunki czy wymioty, może być dotkliwym obciążeniem dla nerek, które muszą wówczas pracować jeszcze ciężej. Regularne badania są również kluczowe w profilaktyce chorób nerek, ponieważ wiele zaburzeń może być bezobjawowych, a badania mogą być jedynym sposobem na ich wykrycie.