Rak zrazikowy piersi

Rak piersi to heterogeniczna grupa nowotworów, które różnią się zarówno pod względem cech klinicznych, jak i morfologicznych. Klasyfikacja morfologiczna odgrywa kluczową rolę w zrozumieniu charakterystyk komórkowych raka piersi, co z kolei ma wpływ na strategie leczenia i prognozy.

Rak zrazikowy piersi, znany również jako rak zrazikowy przewodowy, to jedna z wielu postaci raka piersi, która stanowi wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. Choć jest mniej powszechny niż inne typy raka piersi, jego złożoność wymaga specjalnej uwagi zarówno ze strony pacjentów, jak i lekarzy oraz diagnostów.

CHARAKTERYSTYKA RAKA ZRAZIKOWEGO PIERSI

W gruczole piersiowym wyróżnia się dwie dominujące tkanki - tłuszczową i gruczołową. Ich stosunek ulega zmianom w zależności od różnych czynników, takich jak wiek, masa ciała i stan hormonalny kobiety. Tkanka gruczołowa organizuje się w jednostki zwane zrazikami, odgrywającymi kluczową rolę w produkcji mleka. Właśnie z tych komórek wywodzi się rak zrazikowy piersi. Jest to forma inwazyjnego raka, co oznacza, że komórki rakowe mają zdolność przedostawania się przez ścianę zrazików i przenikania do otaczających tkanek. stanowi interesujący obszar badań w kontekście chorób gruczołów piersiowych. To drugi pod względem częstości występowania nowotwór złośliwy gruczołów piersiowych, reprezentujący około 10-15% wszystkich przypadków raka piersi.

W porównaniu do innych typów, rak zrazikowy piersi charakteryzuje się specyficznymi cechami molekularnymi. W strukturze piersi wyodrębnia się szczególną jednostkę - końcową jednostkę przewodowo-zrazikową (TDLU). To tutaj, wraz z przewodem wewnątrz- i zewnątrzzrazikowym, rozpoczynają się procesy nowotworzenia. Rak zrazikowy piersi często rozwija się w obrębie TDLU, wykazując charakterystyczny wzorzec wzrostu w postaci wąskich, pasmowatych nacieków.

Rak zrazikowy piersi różni się od inwazyjnego raka przewodowego nie tylko częstością występowania, ale także charakterystycznym wzorcem wzrostu. W przeciwieństwie do gęstych mas, jakie tworzy rak przewodowy, rak zrazikowy piersi formuje wąskie nacieki. To sprawia, że standardowe badania obrazowe, np. mammografia, mogą nie zawsze dostarczyć pełnej informacji o tym nowotworze.

Dodatkowo rak zrazikowy piersi posiada pewne unikalne cechy, takie jak skłonność do tworzenia wielu ognisk nowotworu jednocześnie. Dodatkowo, istnieje zwiększone ryzyko kontralateralnego raka piersi, co oznacza, że diagnoza raka zrazikowego w jednej piersi wymaga szczegółowego badania także piersi drugiej.

DIAGNOSTYKA ZRAZIKOWEGO RAKA PIERSI

Rak zrazikowy piersi może stanowić wyzwanie diagnostyczne z powodu trudności w wykrywaniu go za pomocą tradycyjnych badań mammograficznych. Często wymaga bardziej zaawansowanych technologii, takich jak rezonans magnetyczny (MRI) czy biopsja z pętli (core biopsy), aby potwierdzić obecność raka i zidentyfikować jego cechy molekularne.

Diagnostyka raka zrazikowego piersi to proces, który obejmuje dokładne badania mające na celu zrozumienie budowy mikroskopowej nowotworu, jego stopnia zaawansowania oraz cech biologicznych. Patomorfolodzy, specjaliści zajmujący się analizą tkanki guza, przeprowadzając specjalistyczne badania dostarczają istotnych informacji decydujących o dalszym leczeniu. Kluczowymi aspektami w klasyfikacji raka zrazikowego piersi są m.in.:

1. Budowa histologiczna

Przyglądając się preparatowi raka zrazikowego piersi pod mikroskopem, patomorfolog dokonuje oceny ułożenia komórek nowotworowych, co pozwala na wyodrębnienie różnych podtypów histologicznych. Najczęstszym wariantem jest podtyp klasyczny, gdzie komórki nowotworu rozprzestrzeniają się wzdłuż podścieliska gruczołu piersiowego. Inne warianty to m.in. typ lity, pęcherzykowy, oraz cewkowo-zrazikowy.

2. Stopień złośliwości histologicznej (Grading)

Kolejnym aspektem patomorfologicznej oceny raka zrazikowego jest tzw. grading, czyli ocena stopnia złośliwości histologicznej. To badanie opiera się na analizie cech złośliwości komórek nowotworowych, a wynik jest klasyfikowany na trzystopniowej skali (G1, G2, G3), gdzie G1 oznacza najniższy, a G3 najwyższy stopień złośliwości. Większość przypadków raka zrazikowego piersi to G1 lub G2.

3. Stopień zaawansowania klinicznego (Staging)

Stopień zaawansowania klinicznego oceniany jest w klasyfikacji TNM, uwzględniającej trzy parametry nowotworu: wielkość guza pierwotnego (T – Tumour), obecność przerzutów w węzłach chłonnych (N-Nodes) oraz obecność przerzutów w narządach odległych (M-Metastases). Symbole TNM są stosowane w kontekście raka piersi, takie jak T1, T2, N0, N1 itd.

4. Ocena molekularna

Ostatnim etapem oceny patomorfologicznej raka zrazikowego piersi jest diagnostyka molekularna, która pozwala na poznanie cech biologicznych nowotworu. Ocena markerów molekularnych, takich jak receptory estrogenowe, progesteronowe i marker HER2, umożliwia precyzyjne dostosowanie terapii do charakterystyki molekularnej guza. Wyniki te są kluczowe w wyborze odpowiednich strategii leczenia, takich jak terapia antyestrogenowa czy terapia anty/HER2, w zależności od obecności konkretnych czynników molekularnych.

CZYNNIKI RYZYKA ZWIĄZANE Z RAKIEM ZRAZIKOWYM PIERSI

Rak zrazikowy piersi, podobnie jak inne formy raka piersi, podlega pewnym wspólnym czynnikom ryzyka. Elementy zwiększające ryzyko zachorowanie to:

1. Płeć żeńska

Statystyki wyraźnie wskazują, że 99% przypadków raka piersi występuje u kobiet. To jedno z głównych determinantów choroby.

2. Wiek

Wraz z postępującym wiekiem rośnie ryzyko zachorowania na raka piersi. To zjawisko podkreśla potrzebę badań przesiewowych i profilaktyki szczególnie u kobiet w starszym wieku.

3. Czynniki hormonalne

Większość przypadków raka zrazikowego piersi wykazuje hormonozależność, co oznacza, że czynniki hormonalne odgrywają kluczową rolę. Narażenie na estrogeny przez długi okres, wynikające np. z wczesnego pojawienia się pierwszej miesiączki lub późnego wystąpienia menopauzy, stanowi niemodyfikowalny czynnik ryzyka.

4. Hormonalna terapia zastępcza

Stosowanie hormonalnej terapii zastępczej przez kobiety około- i pomenopauzalne może zwiększać ryzyko zachorowania na raka piersi. Doniesienia naukowe wskazują na wzrost częstości występowania raka zrazikowego piersi w ciągu ostatnich dwóch dekad, co jest związane ze zwiększonym stosowaniem tej formy farmakoterapii.

5. Czynniki genetyczne

Predyspozycje genetyczne, zwłaszcza mutacje genów BRCA1 i BRCA2, mogą znacząco zwiększyć ryzyko rozwoju raka piersi. Obecność przypadków tej choroby w najbliższej rodzinie stanowi dodatkowy czynnik ryzyka.

6. Styl życia

Elementy związane ze stylem życia, takie jak otyłość, brak aktywności fizycznej oraz nadmierne spożycie alkoholu, również są uznawane za czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka piersi.

7. Specyficzne zmiany w piersiach

Rozpoznanie niektórych typów zmian w gruczołach piersiowych, takich jak rak zrazikowy in situ (LCIS), stanowi istotny czynnik ryzyka. LCIS zwiększa ryzyko rozwoju inwazyjnego raka piersi wielokrotnie.

ZMIANY PREKURSOROWE W ZRAZIKOWYM RAKU PIERSI

Najczęstsze zauważalne zmiany prekursorowe, które nie zagrażają przerzutami w zrazikowym raku piersi można podzielić na dwa typy, które charakteryzują się obecnością nieprawidłowych komórek, jednakże różnią się ilością komórek atypowych w obrębie samego zrazika. Oba te stany zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi, a badania naukowe sugerują, że to ryzyko może obejmować także inne typy nowotworów złośliwych piersi, nie tylko raka zrazikowego. ALH i LCIS są uważane za "nieobligatoryjne prekursory" raka piersi, co oznacza, że choć mogą stanowić podłoże dla rozwoju inwazyjnego raka, nie zawsze tak się dzieje. Szacuje się, że ALH zwiększa ryzyko o około 4-krotnie, a LCIS nawet o około 8-krotnie. Rozpoznanie ALH lub LCIS jest zazwyczaj wynikiem przypadkowego odkrycia podczas biopsji gruczołów piersiowych. Pacjentki zdiagnozowane z ALH lub LCIS powinny być regularnie monitorowane i poddawane badaniom profilaktycznym. Wyjątkiem są sytuacje, gdzie istnieją dodatkowe czynniki ryzyka, takie jak obciążenia genetyczne związane z mutacjami genów zwiększającymi ryzyko raka piersi, lub gdy obserwuje się bardziej agresywne postaci LCIS. W takich przypadkach, profilaktyczne interwencje chirurgiczne, mogą być rozważane jako środki zapobiegawcze.

1. Zrazikowy rak przedinwazyjny (LCIS)

Znany także jako rak zrazikowy in situ, to odmiana charakteryzująca się jednolitym obrazem komórek.. W raku typu LCIS nieprawidłowe komórki nowotworowe przekraczają 50% objętości zrazika.

2. Atypowy rozrost zrazikowy (ALH)

ALH to atypowy rozrost, w którym nieprawidłowe komórki stanowią mniej niż 50% objętości zrazika.

KLASYFIKACJA ZRAZIKOWEGO RAKA PIERSI

W kontekście raków piersi stosuje się powszechną mikroskopową klasyfikację opracowaną przez Światową Organizację Zdrowia. Podział ten koncentruje się na dwóch głównych kategoriach: przedinwazyjnych, które nie zagrażają przerzutami, oraz naciekających raków piersi, które stanowią potencjalne zagrożenie przerzutami.

Typem zrazikowego raka zaliczanym do kategorii raków z potencjalnym ryzykiem przerzutów jest:

Naciekający rak zrazikowy

Naciekający rak zrazikowy to drugi, pod względem częstości występowania, mikroskopowy typ raka piersi, stanowiący od 10 do 20% wszystkich przypadków tej choroby u kobiet. Inwazyjny rak zrazikowy piersi ma zdolność do agresywnego naciekania otaczających tkanek oraz tworzenia przerzutów w węzłach chłonnych i odległych narządach w późniejszych stadiach choroby.

Inne mikroskopowe podtypy raka naciekającego piersi są rzadkie i stanowią u około 5% wszystkich przypadków. Obejmują one:

• Rak cewkowy (tubularny)
• Rak rdzeniasty
• Rak śluzowy
• Rak płaskonabłonkowy

Rak zrazikowy piersi, charakteryzujący się tendencją do naciekania podścieliska gruczołów piersiowych w postaci wąskich pasm, prezentuje objawy, które mogą być mało charakterystyczne z powodu rzadkiego tworzenia zwartych struktur. W badaniu palpacyjnym rzadko można wyczuć guzek, jednak bardziej typowe objawy to zmiana konsystencji, zgrubienie lub obrzęk w obrębie gruczołu piersiowego.

Warto zwrócić uwagę na skórę piersi pod kątem zmian struktury, zabarwienia oraz ewentualnego wciągnięcia brodawki sutkowej, zmiany jej kształtu lub pojawienia się nieprawidłowej wydzieliny. Badanie fizykalne gruczołów piersiowych może nie wykazywać nieprawidłowości, szczególnie we wczesnych stadiach choroby.

Diagnostyka w postaci badań obrazowych, z których najczęstszą jest mammografia, może okazać się niewystarczająca ze względu na specyficzny sposób wzrostu nowotworu. Dlatego badanie ultrasonograficzne (USG) i rezonans magnetyczny piersi stanowią dodatkowe narzędzia diagnostyczne. Badanie patomorfologiczne tkanki nowotworu, uzyskane podczas biopsji aspiracyjnej, jest niezbędne do ustalenia rozpoznania i oceny cech biologicznych guza, co wpływa na wybór optymalnej strategii leczenia. Warto podkreślić, że tendencja raka zrazikowego do tworzenia wielu ognisk jednocześnie wymaga dokładnego zbadania obydwu gruczołów piersiowych po wykryciu jednego ogniska nowotworu.

DIAGNOSTYKA MOLEKULARNA ZRAZIKOWEGO RAKA PIERSI

Rozpoznanie raka zrazikowego piersi wymaga zaawansowanej diagnostyki molekularnej, pozwalającej na identyfikację indywidualnych cech nowotworu. Prawidłowe rozpoznanie jest kluczem do dobrania najbardziej skutecznej i optymalnej formy leczenia. Badania molekularne oceniają również szansę odpowiedzi na różne formy terapii. Większość raków zrazikowych piersi wykazuje cechy mniejszej agresywności w porównaniu do raka przewodowego, co otwiera drzwi do bardziej precyzyjnych form leczenia. W przeważającej większości przypadków, rak zrazikowy piersi jest hormonozależny, co oznacza obecność receptorów estrogenowych, co umożliwia zastosowanie terapii hormonalnej, jako dodatkowej formy leczenia.

LECZENIE RAKA ZRAZIKOWEGO PIERSI

W przypadku raka zrazikowego piersi, leczenie obejmuje różnorodne metody, które są stosowane także w przypadku innych nowotworów złośliwych piersi. Plan terapeutyczny jest dostosowywany indywidualnie, z uwzględnieniem rodzaju nowotworu oraz stopnia jego zaawansowania.

Najczęstszą formą leczenia raka zrazikowego piersi jest zabieg chirurgiczny, który stanowi podstawę terapii w większości przypadków. W niektórych sytuacjach terapie neoadjuwantowe, takie jak radioterapia, hormonoterapia, lub chemioterapia stosuje się zarówno po, jak i przed zabiegiem chirurgicznym. Celem takiego leczenia przed operacją jest zmniejszenie masy guza oraz eliminacja mikroskopowych ognisk rozsiewu nowotworowego, znanych jako mikroprzerzuty.

Zabieg chirurgiczny w raku zrazikowym piersi, zależny od rozmiaru nowotworu, może obejmować lumpektomię (usunięcie guza z marginesem zdrowych tkanek) lub kwadrantektomię (usunięcie jednego z czterech kwadrantów piersi) w przypadku mniejszych zmian. W zaawansowanych przypadkach może być konieczna mastektomia (usunięcie całej piersi), przy czym rekonstrukcja gruczołów piersiowych po mastektomii jest obecnie powszechną praktyką.

W trakcie operacji, zaleca się także usunięcie okolicznych węzłów chłonnych, a liczba węzłów do usunięcia jest ustalana na podstawie badania patomorfologicznego. Węzeł wartowniczy, który jest pierwszym zbierającym chłonkę z obszaru guza, odgrywa kluczową rolę w tej procedurze.

Warto zaznaczyć, że leczenie raka zrazikowego piersi to kompleksowy proces, który wymaga zindywidualizowanego podejścia, uwzględniającego specyficzne cechy każdego przypadku.

ROKOWANIE W RAKU ZRAZIKOWYM PIERSI

Prognoza dla pacjentek z rakiem zrazikowym piersi jest ściśle związana, jak w przypadku wielu nowotworów złośliwych, z zaawansowaniem choroby w chwili jej rozpoznania. Charakterystyczne dla raka zrazikowego piersi są cechy ograniczonej agresywności oraz umiarkowanej złośliwości histologicznej. Specyficzny sposób wzrostu tego nowotworu sprawia, że często rozwija się bezobjawowo, utrudniając jego wykrycie w standardowych badaniach obrazowych. To z kolei prowadzi do tego, że często diagnoza stawiana jest na późnych etapach zaawansowania. Dlatego w kontekście rokowania raka zrazikowego piersi kluczowym elementem jest jego jak najwcześniejsze rozpoznanie i podjęcie odpowiedniej terapii. Im szybsze zdiagnozowanie choroby i rozpoczęcie leczenia, tym większa szansa na pełne wyleczenie i odzyskanie zdrowia. Należy zatem po raz kolejny podkreślić wagę oraz konieczność regularnych badań kontrolnych u kobiet w każdym wieku.