USG ślinianek – kiedy i po co je wykonywać

Czym są ślinianki? Jakie są ich rodzaje? I do czego służą?

Ślinianki to gruczoły mezokrynowe, które wytwarzają ślinę (ok. 1-1,5 litra dziennie). Z anatomicznego punktu widzenia jest to tak zwana ślina właściwa. Do gruczołów mezokrynowych zalicza się także m.in.: wątrobę, trzustkę i gruczoły potowe. Ślinianki znajdują się w obrębie jamy ustnej i gardła. Posiadamy trzy duże gruczoły ślinowe i setki małych. Warto wiedzieć, że wyróżniamy 3 rodzaje dużych gruczołów ślinowych:

Przyuszna
Podżuchwowa
Podjęzykowa

Ilość i rodzaj wydzielanej śliny regulowane są pod wpływem bodźców doprowadzanych z ośrodkowego układu nerwowego poprzez nerwy współczulne i przywspółczulne. Ślina nie tylko ułatwia przełykanie spożywanego pokarmu, ale także odpowiada za początkowe trawienie cukrów. Ślina pełni także funkcję wydalniczą, osmotyczną i bierze udział w reminalizacji szkliwa nazębnego.

Choroby ślinianek

Kamica
Sialoza
Martwiejąca metaplazja ślinianek
Łagodne nowotwory ślinianek (gruczolak: jednopostaciowy, kwasochłonny ziarnisty, łojowy; brodawczak wewnątrzprzewodowy; torbielakogruczolak brodawkowaty; mioepitelioma, haemangioma; fibroxantoma)
Złośliwe nowotwory ślinianek (m.in.: gruczolakorak; gruczolakorak groniasty; wysokozróżnicowany polimorficzny gruczolakorak; rak z przewodów ślinowych). WHO w 1991 r. wymieniło aż 32 typy nowotworów pochodzących z nabłonka tkanki gruczołowej ślinianek, oraz liczną grupę nowotworów nienabłonkowych, chłoniaków złośliwych i nowotworów wtórnych zlokalizowanych w gruczołach ślinowych.

Ponadto, wraz z wiekiem może dochodzić do zmian związanych ze starzeniem się organizmu. Występują także wrodzone wady ślinianek w tym dodatkowy gruczoł ślinowy lub nie w pełni wykształcone ślinianki, czyli tzw. hipoplazja.

Kiedy wykonać USG ślinianek?

Gdy przez długi czas:

odczuwasz ból gardła lub uszu
cierpisz na uczucie suchości w ustach
masz problemy z przełykaniem śliny
albo mimo systematycznego mycia zębów czujesz nieprzyjemny smak w ustach

warto wykonać USG ślinianek, żeby sprawdzić czy odczuwany dyskomfort jest jedynie stanem zapalnym czy jednak poważniejszą zmianą chorobową. Badanie to należy także wykonać gdy ślinianki ulegną powiększeniu. USG ślinianek wykonuje się także w celu sprawdzenia gojenia się urazów czy obserwacji zmian po zabiegach chirurgicznych. Najczęściej stwarzają nam problemy nasze największe ślinianki - przyuszne.

USG ślinianek

Jak już wielokrotnie pisaliśmy badanie USG jest bezbolesne i nieinwazyjne. Jak w przypadku innych badań USG jedynymi przeciwskazaniami do wykonania badania są oparzenia i rany w obszarze, którym należy przykładać głowicę USG. Pacjent nie musi się do niego przygotowywać, a wyniki w zasadzie otrzymuje się w czasie wykonywania badania. Warto pamiętać, żeby idąc na USG ślinianek ubrać bluzkę, która nie będzie przeszkadzała w wykonaniu badania (np. nie zakładać golfów czy półgolfów). Ponadto, panowie powinni przed badaniem zgolić zarost. Specjalista wykonujący USG ślinianek potrafi w trakcie badania rozpoznać zmiany chorobowe i ocenić stan gruczołów po zabiegach i operacjach.

W czasie badania specjalista może rozpoznać zmiany o charakterze nowotworowym. Jak w przypadku wszystkich nowotworów, tak i tym razem, niezwykle istotne jest szybkie rozpoznanie choroby. O ile nowotwory łagodne rosną wolno i przez długi czas nie wykazują żadnych charakterystycznych objawów, o tyle złośliwe nowotwory ślinianek rosną bardzo szybko i niestety równie szybko mogą powodować przerzuty. Oczywiście żeby mieć 100% pewności co do charakteru zmian należy w trakcie

Mało kto wie, że nowotwory ślinianek stanowią 3–6% guzów rozwijających się w obrębie głowy i szyi. Jak pokazują statystyki w śliniankach przyusznych występuje około 80% nowotworów ślinianek, z czego aż 10–17% stanowią zmiany złośliwe. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule "Wzrost zachorowań na guzy ślinianek przyusznych w latach 2005–2014" autorstwa G. Stryjewska-Makuchy, B. Kolebacza, M. A. Janik, A. Wolnik.