Nowoczesne metody leczenia osteoporozy

Osteoporoza to jedna z najpoważniejszych chorób związanych z układem kostnym, która dotyka coraz większą liczbę Polaków. Statystyki mówią same za siebie: w Polsce na osteoporozę choruje około 2 milionów osób po 50 roku życia, co przekłada się na aż co trzecią kobietę i co piątego mężczyznę w tej grupie wiekowej. To przerażające liczby, które wymagają skutecznego zarządzania i profilaktyki.

Osteoporoza jest chorobą, która często rozwija się bezobjawowo, prowadząc do stopniowej utraty gęstości mineralnej kości. To jednak nie jedyne jej zagrożenie. W większości przypadków osteoporozy pojawiają się powikłania w postaci złamań niskoenergetycznych, zwłaszcza w trzonach kręgowych, dalszym odcinku kości udowej i bliższego końca kości piszczelowej. Złamania te są nie tylko bolesne, ale również wpływają na jakość życia pacjentów, a leczenie jest kosztowne i czasochłonne.

DIAGNOZOWANIE OSTEOPOROZY

Diagnoza osteoporozy i decyzje dotyczące leczenia opierają się na obliczeniach przeprowadzanych za pomocą metody FRAX. FRAX pozwala na określenie bezwzględnego ryzyka złamania u pacjenta. Gdy ryzyko to wynosi ≤ 5%, często wystarczająca jest profilaktyka opierająca się na zmianie stylu życia i eliminacji czynników ryzyka. W takich przypadkach zalecana jest dieta bogata w wapń oraz suplementacja wapniem i witaminą D. W innych sytuacjach, gdy FRAX wynosi między 5 a 10%, niezbędne są dokładniejsze badania, takie jak pomiar gęstości mineralnej kości – densytometria (DXA), badania biochemiczne i markery obrotu kostnego. U pacjentów powyżej 50 roku życia z wysokim ryzykiem złamania i niską gęstością mineralną kości, wprowadza się leki na osteoporozę.

LECZENIE OSTEOPOROZY

Leki stosowane w osteoporozie różnią się skutecznością i sposobem podawania. Bisfosfoniany, denosumab, ranelinian strontu, parathormon i wybiórcze modulatory receptorów estrogenowych to kluczowe grupy leków.

Leki stosowane w leczeniu osteoporozy można podzielić na dwie główne grupy:

• leki antyresorpcyjne - preparaty zmniejszają utratę tkanki kostnej. W Polsce są dostępne przede wszystkim bisfosfoniany, takie jak alendronian, risendronian, ibandronian i kwas zoledronowy, a także leki biologiczne, takie jak denosumab.
• leki anaboliczne - preparaty, które stymulują tworzenie nowej tkanki kostnej.

Celem wszystkich terapii osteoporozy jest zwiększenie wytrzymałości mechanicznej kości i zapobieganie złamaniom. Chociaż wiele dostępnych leków koncentruje się na hamowaniu procesów resorpcji kości (czyli utraty tkanki kostnej), istnieją również leki, które skupiają się na pobudzaniu procesów budowy nowej tkanki kostnej.

NOWOCZESNE METODY LECZENIA OSTEOPOROZY

1. DENOSUMAB

Denosumab, który okazuje się być jednym z najskuteczniejszych leków na osteoporozę, zliczany jest do grupy leków biologicznych. Jest to ludzkie przeciwciało monoklonalne, które działa wyłącznie na układ kostny, minimalizując ryzyko działań ubocznych. Działa poprzez hamowanie ligandu RANK (receptor aktywowany przez czynnik martwicy nowotworów), co zmniejsza aktywność osteoklastów i resorpcję kości. Denosumab może być podawany raz na sześć miesięcy, co zwiększa jego wygodę w stosowaniu przez pacjentów.

2. ROMOSOZUMAB

Romosozumab to kolejny lek biologiczny, który łączy zarówno działanie anaboliczne, jak i antyresorpcyjne. Działa poprzez wiązanie białka sklerostyny, które hamuje odbudowę kości. Lek jest dostępny w formie roztworu do wstrzykiwań. Jest stosowany w leczeniu osteoporozy u pacjentek w wieku pomenopauzalnym z dużym ryzykiem złamań.

3. TERAPIA PARATHORMONEM

Główną rolę przy tej terapii odgrywają substancje: teryparatyd i abaloparatyd. Bazują na naturalnym hormonie ludzkich przytarczyc -parathormonie, który stymuluje proces tworzenia tkanki kostnej, wpływając bezpośrednio na komórki odpowiedzialne za budowę kości, czyli osteoblasty. Dodatkowo sam z siebie zwiększa poziom wapnia w organizmie, co sprzyja procesowi odbudowy kości.

Teryparatyd to aktywny fragment ludzkiego parathormonu i jest dostępny w Polsce. Działa na zasadzie parathormonu, pobudzając tworzenie nowej tkanki kostnej.

Z kolei abaloparatyd to syntetyczne białko, które przypomina parathormon. Zostało zatwierdzone do stosowania w Stanach Zjednoczonych przez Agencję Żywności i Leków (FDA) w 2017 roku. Wstępne badania sugerują, że abaloparatyd działa silnie na proces tworzenia tkanki kostnej. Niestety, nie jest jeszcze dostępny w Polsce.

Obie te substancje są stosowane u pacjentów z zaawansowaną osteoporozą, szczególnie u kobiet w wieku pomenopauzalnym oraz u mężczyzn z podwyższonym ryzykiem złamań, a także u tych, którzy cierpią na osteoporozę wywołaną długotrwałym stosowaniem ogólnoustrojowych glikokortykosteroidów.

PRZEŁOMOWE ODKRYCIE W LECZENIU OSTEOPOROZY

Aktualne badania nad najlepszym leczeniem osteoporozy skupiają się na lepszym zrozumieniu mechanizmu działania obecnie dostępnych leków, co może prowadzić do opracowania bardziej wygodnych form podawania, które byłyby mniej obciążające dla pacjentów. Wszystko to ma na celu zwiększenie skuteczności terapii i zmniejszenie działań niepożądanych.

Odpowiedzią na te badania jest przełomowe odkrycie zespołu naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego, które może zrewolucjonizować dotychczasowe leczenie osteoporozy.

Opracowali oni wielofunkcyjny materiał w postaci hydrożelu, który umożliwia skuteczną odbudowę tkanki kostnej w danym obszarze. Po wstrzyknięciu w miejsce ubytku kostnego staje się nośnikiem leków na osteoporozę. Co istotne, materiał ten pozwala dostarczać leki wyłącznie w chore miejsca, eliminując konieczność ich ogólnoustrojowego podawania. Poza kluczową korzyścią jaką jest miejscowe podawanie leku, ograniczającą tym samym skutki uboczne, umożliwia także podania znacznie większego stężenia leku dostarczanego bezpośrednio w okolice chorej tkanki, zwiększając tym samym efektywność terapii. Warto też wspomnieć, że materiał sam w sobie, z uwagi na swoją strukturę i skład sprzyja naturalnej odbudowie tkanki kostnej. Wynalazek został już opatentowany w Polsce i zagranicą oraz czeka na przeprowadzenie fazy badań klinicznych. Możemy mieć nadzieję, że w niedalekiej przyszłości będzie stanowił jeszcze lepszy i bardziej skuteczny sposób na leczenie osteoporozy.