Światowy Dzień Dawcy Szpiku
Światowy Dzień Dawcy Szpiku, znany również jako Światowy Dzień Dawcy Komórek Macierzystych, w Polsce obchodzony jest od 2002r. i został ustanowiony w celu zwiększenia świadomości na temat potrzeby rejestracji dawców szpiku kostnego i komórek macierzystych. W Polsce, co godzinę ktoś otrzymuje diagnozę - białaczka. Jedną z szans na uratowanie życia chorych jest przeszczep szpiku kostnego. Niestety, liczba zarejestrowanych potencjalnych dawców swojego wciąż jest niewystarczająco mała. Warto jednak zaznaczyć, że dawcą szpiku może zostać każda zdrowa osoba, która osiągnęła pełnoletniość i nie przekroczyła 55 roku życia.
CZYM JEST SZPIK KOSTNY
Szpik kostny jest miękką i żelowatą tkanką, która wypełnia przestrzenie wewnątrz naszych kości płaskich, takich jak miednica, mostek, kręgosłup, żebra oraz kości udowe i ramienne. Tkanka ta składa się z dwóch głównych rodzajów: szpiku czerwonego i szpiku żółtego.
Szpik czerwony to część, która z perspektywy przeszczepu jest szczególnie interesująca, gdyż odgrywa kluczową rolę w procesie produkcji krwinek - erytrocytów (krwinek czerwonych), leukocytów (krwinek białych) i trombocytów (płytek krwi). Te komórki krwi pełnią kluczowe funkcje w naszym organizmie, transportując tlen, walcząc z infekcjami i wspomagając proces krzepnięcia krwi.
Szpik kostny to także dom dla komórek macierzystych, które posiadają zdolność do różnicowania się w różne rodzaje krwinek. To właśnie te komórki macierzyste stanowią fundament procesu produkcji krwinek, umożliwiając organizmowi dostosowywanie się do zmieniających się potrzeb.
KTO MOŻE POTRZEBOWAĆ TRANSPLANTACJI SZPIKU
Niestety, szpik kostny może zostać zaatakowany przez różne choroby, co prowadzi do zakłóceń w procesie produkcji krwinek. Wśród tych chorób znajdują się m.in.:
Białaczka - to rodzaj nowotworu krwi, który powstaje w wyniku nadmiernego rozrostu białych krwinek w szpiku kostnym.
Szpiczak mnogi - jest to nowotwór związany z plazmocytami (rodzajem białych krwinek), który atakuje szpik kostny.
Chłoniak - chłoniak to nowotwór układu chłonnego, który może wpływać na szpik kostny i jego zdolność do produkcji krwinek.
Anemia aplastyczna - ta rzadka choroba polega na tym, że szpik kostny przestaje produkować wystarczającą ilość krwinek.
KTO MOŻE BYĆ DAWCĄ?
Dawcą szpiku kostnego może być zdrowa osoba, która spełnia pewne kryteria. Oto ogólne wymagania dotyczące potencjalnych dawców szpiku:
1. Wiek
Potencjalny dawca powinien mieć między 18 a 55 rokiem życia. Jednak minimalny i maksymalny wiek może się różnić w zależności od konkretnej organizacji zajmującej się rejestracją dawców, dlatego zawsze warto sprawdzić aktualne wytyczne danej instytucji.
2. Dobre zdrowie
Dawcy szpiku muszą cieszyć się ogólnym dobrym zdrowiem i być wolni od poważnych chorób, takich jak nowotwory, choroby autoimmunologiczne czy infekcje wirusowe, w tym HIV czy wirusowe zapalenie wątroby.
3. Zgodność tkankowa
Aby przeszczep szpiku mógł być skuteczny, konieczna jest odpowiednia zgodność tkankowa pomiędzy dawcą, a biorcą. Najlepszym dawcą jest zwykle osoba, która jest blisko spokrewniona z biorcą, tak jak rodzeństwo lub krewni pierwszego stopnia. Jeśli nie ma takiej osoby w rodzinie biorcy, można szukać zgodnego dawcy wśród zarejestrowanych dawców szpiku.
Rejestracja jako potencjalny dawca szpiku zazwyczaj wiąże się z pobraniem próbki krwi lub śliny w celu ustalenia zgodności tkankowej. Jeśli osoba zostanie uznana za zgodnego dawcę, może być zakwalifikowana do pobrania szpiku. Warto podkreślić, że przeszczep szpiku może być jednym z ostatnich ratunków dla osób cierpiących na poważne schorzenia krwi, takie jak białaczka czy szpiczak mnogi, dlatego rejestracja jako potencjalny dawca ma ogromne znaczenie i może uratować życie chorego.