Jak działa układ immunologiczny i jak wzmocnić odporność?

W 2005 roku Europejska Federacja Nauk Immunologicznych (European Federation of Immunological Societies – EFIS) ogłosiła, że 29 kwietnia będzie Światowym Dniem Immunologii. Głównym celem powołania tego święta była chęć zwiększenia świadomości na temat znaczenia immunologii w walce z infekcjami, chorobami autoimmunologicznymi oraz nowotworami. Właśnie dlatego już dzisiaj chcielibyśmy przybliżyć Wam ten temat.

Immunologia

Jak twierdzą naukowcy immunologia jest jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin medycyny. Zgodnie z definicją zajmuje się „diagnostyką i leczeniem chorób immunologicznych, a w szczególności pierwotnych lub wtórnych zespołów niedoborów odporności i chorób autoimmunologicznych”. Jest to jednak niezwykle szeroki obszar, w którym wyróżnić można takie dziedziny nauki jak:

• immunobiologia
• immunochemia
• immunofarmakologia
• immunogenetyka
• immunologia kliniczna
• immunologia transfuzjologiczna
• immunopatologia
• serologia
• transplantologia

i inne.

Ponieważ choroby immunologiczne mają bardzo różne przyczyny to wręcz nie sposób wymienić szeregu badań laboratoryjnych, które można wykonać żeby ocenić funkcjonowanie układu odpornościowego.

Układ immunologiczny, czyli odpornościowy

Myśląc o własnym zdrowiu i chorobach, które mogą nam się przytrafić zdecydowanie najmniej myślimy o układzie immunologicznym i tym jak ogromny wpływ ma on na prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu. Dopiero gdy zaczynamy cierpieć na jakąś konkretną chorobę i szukamy jej przyczyn dochodzimy do wniosku, że należałoby zadbać o odporność organizmu. Niezwykle ważne jest to abyśmy kompletnie odwrócili sposób postrzegania naszego zdrowia i homeostazy w organizmie. Jeśli na co dzień będziemy dbali o układ odpornościowy to zdecydowanie rzadziej będziemy chorowali na choroby narządów innych układów.

Warto więc przypomnieć sobie z lekcji biologii o czym tak właściwie jest układ odpornościowy. W największym skrócie w jego skład wchodzą:

• Układ limfatyczny
• Pierwotne tkanki limfatyczne (grasica, szpik kostny)
• Wtórne tkanki limfatyczne (śledziona, węzły limfatyczne, nieotorebkowane tkanki limfatyczne)
• Naczynia limfatyczne
• Komórki odpornościowe (leukocyty, monocyty i limfocyty)

Najważniejszym zadaniem układu immunologicznego jest rozpoznawanie i rozróżnianie zdrowych komórek i tkanek organizmu od szkodliwych patogenów. Tymi patogenami mogą być np. bakterie, wirusy, pasożyty, komórki nowotworowe.

Polecamy Wam obejrzenie, krótkiego filmu na temat układu odpornościowego, którzy został przygotowany przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi we współpracy z Tomaszem Rożkiem.

Odporność swoista i nieswoista

Są dwa rodzaje odpowiedzi organizmu na patogeny: odpowiedź nieswoista, czyli wrodzona oraz swoista, czyli nabyta. Poniżej, w bardzo dużym uproszczeniu, wyjaśniamy na czym polegają te dwa sposoby obronnej reakcji organizmu.  

Pierwszą linią obrony naszego organizmu jest odpowiedź wrodzona. W tym przypadku nie ma znaczenia z czym walczy nasz organizmy, jego odpowiedź jest zawsze taka sama. Może to być patogen, a może być uraz ciała np. skaleczenie lub oparzenie. Reakcją organizmu jest stan zapalny, podczas którego uwalniane są związki chemiczne, które pobudzają do działania leukocyty (czyli białe krwinki). Czasami bywa tak, że leukocyty sobie nie poradzą i wówczas organizm przechodzi do drugiej fazy obrony.

Warto wiedzieć, że odpowiedź nabyta, bo o niej mowa, może zostać uruchomiona równocześnie z odpowiedzią nieswoistą lub po niej. W tym przypadku nasz organizm „uczy się i zapamiętuje” z jakim rodzajem ataku ma do czynienia. Dzięki temu w przypadku kontaktu z drobnoustrojem jego reakcja jest specyficzna i może się opierać na odpowiedzi komórkowej (limfocyty T) lub humoralnej (limfocyty B).

Jak wzmocnić układ odpornościowy?

Nasz układ odpornościowy może być osłabiony z powodu wad genetycznych, wówczas mówimy o wrodzonym osłabieniu. Jednakże, osłabienie układu immunologicznego może być też nabyte. Na szczęście możemy całkiem sporo zrobić aby zadbać o naszą odporność i zminimalizować prawdopodobieństwo wystąpienia chorób:

• zrównoważona dieta + włączenie do niej ziół na wzmocnienie układu immunologicznego
• zaprzestanie stosowania używek (alkoholu, papierosów itp.)
• regularna aktywność fizyczna
• optymalny wypoczynek
• unikanie stresu
• dbanie o mikroflorę jelitową

Warto też wiedzieć, że na osłabienie układu immunologicznego może także wpływać długotrwałe przyjmowanie leków np. antybiotyków, sterydów.