Fibromialgia - kiedy boli całe ciało

Fibromialgia jest mało znaną chorobą zaliczaną do schorzeń reumatycznych, charakteryzującą się przewlekłym bólem mięśni i stawów, chronicznym zmęczeniem, bezsennością, a nawet depresją. Choć określna jest jako przewlekła niezapalna choroba reumatyczna tkanek mięśni, jej zdiagnozowanie nierzadko wymaga konsultacji z wieloma specjalistami, nie tylko z reumatologiem.

 

 

Chorobę dość trudno zdiagnozować. Główną dolegliwością jest ból utrzymujący się powyżej trzech miesięcy zlokalizowany w różnych obszarach ciała. Niestety bardzo często zdarza się, że pacjent cierpiący na fibromialgię brany jest przez lekarza za hipochondryka. Ma to miejsce w szczególności w sytuacji, kiedy mimo wprowadzonego leczenia pacjent nadal twierdzi, że boli go całe ciało, a podstawy tego bólu nie wyjaśniają żadne badania diagnostyczne. Szacuje się, że z powodu fibromialgii cierpi około 3-6% populacji europejskiej, z czego w Polsce może to być nawet 2,4mln ludzi. Zdecydowaną większość stanowią kobiety między 35. a 55. rokiem życia. Wiek jednak nie jest czynnikiem determinującym, ponieważ chorobę diagnozowano nawet u dzieci.

 

PRZYCZYNY FIBROMIALGII

Przyczyny tej choroby nie są znane, niektóre badania wskazują jej powiązanie z ośrodkowym układem nerwowym, który nieprawidłowo przetwarza wszelkie bodźce czuciowe. U chorych wykrywano też podwyższony poziom substancji P, niski poziom serotoniny i niski przepływ krwi w okolicach wzgórza mózgu. Niektórzy naukowcy twierdzą, że choroba ta ma genetyczne podłoże i pewne mutacje genów sprzyjają jej powstawaniu. Ryzyko zachorowania jest niemal ośmiokrotnie wyższe u krewnych osób już chorych.  Dodatkowymi czynnikami, które zostały powiązane z rozwojem fibromialgii są między innymi długotrwały stres, nabyte lub wrodzone zmiany w kręgosłupie i stawach, zmiany hormonalne, przebyte infekcje (grypa, zapalenie płuc, borelioza zakażenie bakteriami Salmonella i Shigella oraz wirusem Epsteina-Barra).  Badania wykazały, że duże znaczenie ma także silny stres przebyty w dzieciństwie, np. poprzez stratę rodziców czy przemoc fizyczną. Osoby cierpiące na PTSD, czyli zespół stresu pourazowego znacznie częściej chorują na fibromialgię, w porównaniu do osób bez tego zespołu. Objawy zaczynają z reguły występować do dwóch lat po przebytej traumie. Fibromialgia może być też skutkiem innej choroby autoimmunologicznej, reumatoidalnego zapalenia stawów, tocznia rumieniowatego czy Hashimoto, dlatego często mylona jest z zaostrzeniem ich objawów i nie jest diagnozowana, jako osobna jednostka chorobowa.


Główne przyczyny powstawania fibromialgii:

  • przewlekły stres

  • traumatyczne doświadczenia, PTSD

  • uwarunkowania genetyczne

  • przebyte choroby zakaźne (np. borelioza, zakażenie wirusem HIV)

  • zdiagnozowane choroby reumatologiczne (RZS, ŁZS, toczeń rumieniowaty, zwyrodnienia stawów)

  • zaburzenia hormonalne (hiperprolaktynemia, niedoczynność tarczycy)

  • choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa

 

OBJAWY FIBROMIALGII

Głównym objawem fibromialgii jest silny i doskwierający pacjentom ból mięśniowo-stawowy obejmujący obszar całego ciała, bardzo często towarzyszy mu również sztywność stawów. Ból ma charakter przewlekły, a z uwagi na nadmiernie wyczulony na stymulację bodźcami układ nerwowy, może pojawić się nawet w reakcji na ciepło czy hałas, a nawet zapach. Pacjenci najczęściej zgłaszają ból w okolicach kręgosłupa i szyi oraz w obszarze dużych stawów – biodrowych, barkowych, łokciowych czy kolanowych. Dość charakterystyczne jest towarzyszące bólowi chroniczne zmęczenie, zaburzenia snu i pamięci, problemy z koncentracją, a także zaburzenia emocjonalne i depresja. Bardzo często, jako dolegliwości współtowarzyszące  wymienia się również problemy układu pokarmowego (zespół jelita nadwrażliwego, biegunki,  wymioty), parestezje, migreny, czy wzmożoną potliwość i problemy z krążeniem.

 

DIAGNOZA ORAZ LECZENIE FIBROMIALGII

Fibromialgia, jako że dopiero niedawno została uznana za odrębną chorobę, a dodatkowo nie wszyscy lekarze zgadzają się z jej występowaniem, nie jest łatwa w diagnozie. Zwyczajowo chorobą tą zajmują się reumatolodzy, ale z uwagi na nieswoiste objawy, pacjenci początkowo bardzo często trafiają do lekarzy innych specjalizacji. Diagnoza fibromialgii, obecnie opiera się na wykluczeniu innych jednostek chorobowych. Tak naprawdę prawidłowe wyniki biochemiczne i obrazowe, przy jednoczesnej obecności rozległego bólu trwającego minimum trzy miesiące mogą być podstawą do rozpoznania choroby. Badania laboratoryjne z krwi obejmują zwykle pełną morfologię, OB, poziom CRP, poziom witaminy D, badania hormonów tarczycy oraz badania w kierunku celiakii. Chorym zleca się też wykonanie RTG, USG stawów, tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny, celem badań obrazowych w tym przypadku jest potwierdzenie, że nie mamy do czynienia z innymi chorobami, mogącymi dawać podobne objawy bólowe, jak reumatoidalne zapalenie stawów, polimialgia reumatyczna, niedoczynność tarczycy, czy nowotwory.


Niestety obecna medycyna nie dysponuje lekiem pozwalającym wyleczyć fibromialgię. Jednak dobrze skojarzone leczenie wielotorowe może doprowadzić do remisji choroby. Leczenie polega głównie na działaniu objawowym, w szczególności na łagodzeniu bólu i poprawie jakości snu. Z uwagi na szerokie spektrum objawów leczenie powinno odbywać się poprzez współpracę kilku specjalistów. Chorym zaleca się także konsultację psychologiczną lub psychiatryczną, zwłaszcza jeśli cierpią na depresję i mimo chronicznego zmęczenia – bezsenność. Bardzo dobre rezultaty przynosi też leczenie niefarmakologiczne – fizykoterapia, hydroterapia, a nawet akupunktura i terapia poznawczo-behawioralna z technikami relaksacji. Ogromną rolę odgrywa też dieta. Bardzo ważne jest przestrzeganie diety bezglutenowej przez osoby chore na celiakię, u których wraz z rozwojem choroby udowodniono też zwiększoną skłonność do występowania fibromialgii. Niektórzy lekarze zalecają też pokarmy bogate w tryptofan (aminokwas będący prekursorem serotoniny), takie jak mozzarella, pestki dyni, ryby czy spirulina. Przydatna może okazać się też suplementacja witaminy D.